Authentiek leiderschap en aikido: de kunst van het krijgen

Wat de krijgskunst ons leert over leiderschap in een moderne wereld.

"Als een tegenstander op je af komt, treedt hem dan tegemoet. Groet hem; wil hij zich terugtrekken stuur hem dan op pad."

Dit is hoe Pieter Klaassen, onze gasttrainer Aikido-filosofie, krijgskunst verwoord. En ook: “de missie van een krijger is het bevorderen van het succes van anderen.”

Pieter is 24-uur per dag bezig met het gedachtegoed van Aikido doorleven en vertalen naar alledaaglijkse activiteiten. En hij deelt zijn filosofie met de deelnemers van onze jaaropleiding `Authentiek Leiderschap’. Geen presentatie, geen theorie - gewoon een man die ons laat ervaren wat je niet uit boeken leert.

Van vechten naar krijgen: de Aikido-benadering

Wat me altijd treft in Pieter's aanpak is zijn nuchtere vertaling van krijgskunstwijsheid naar dagelijkse leiderschapssituaties. "De meeste mensen denken bij een krijger aan iemand die goed kan vechten," vertelt hij onze deelnemers. "Maar ik zie een krijger als iemand die veel krijgt. Krijgskunst wordt dan 'de kunst van het krijgen'."

Het klinkt tegenstrijdig, maar de beste manier om te krijgen is door onvoorwaardelijk te geven. Ik zie het bij succesvolle leiders: ze vechten niet tegen weerstand maar gebruiken die energie om iets nieuws te creëren.

We zijn zo blij met Pieter in onze jaaropleiding omdat zijn benadering naadloos aansluit bij wat we het hele jaar met de deelnemers onderzoeken. Het is geen losstaand onderdeel, maar een fysieke ervaring die verdieping brengt bij onze leiderschapsprincipes.

Vast versus Los: twee toestanden van zijn

Ken je dat gevoel? Je zit in een vergadering, de spanning is voelbaar. Iedereen verdedigt zijn territorium, werkt hard, inclusief jijzelf. Aan het eind voel je je uitgeput, terwijl er weinig bereikt is.

Pieter noemt dit de staat van 'vast' zijn: als je vast zit, geeft dit spanning. Bewegen kost energie. Je bent constant hard aan het werk om te overleven, beperkt tot vechten en vluchten.

Maar er is een andere manier, een staat die Pieter 'los' noemt: wanneer je los bent, heb je geen last van werkdruk en kun je blijven bewegen. Je bent niet afhankelijk van anderen om in actie te komen. Je zit in de 'flow' – bewegen levert energie op in plaats van dat het energie kost.

Wanneer je 'los' bent, ontstaat ruimte voor echt authentiek leiderschap. Maar hoe bereik je die staat?

De vier principes van authentiek leiderschap.

Door de jaren heen heb ik gezien hoe Pieter's principes concreet tot uiting komen in leiderschap. Het gaat om vier eenvoudige maar krachtige ideeën:

1. Wees wie je bent

Veel leiders worstelen (onbewust) met het idee dat ze op het werk een ander persoon moeten zijn dan thuis. Maar authenticiteit laat zich niet opsplitsen. Je kunt verschillende rollen vervullen, maar de essentie van wie je bent blijft. Teams snakken niet naar perfectie, maar naar leiders die écht zijn en met oprechtheid voorop durven gaan.

2. Wees vol-ledig ontspannen

Ik vergeet nooit hoe Pieter dit demonstreerde. Een deelnemer probeerde met alle kracht zijn arm te buigen, maar kon het niet. "Je vecht tegen mij," zei Pieter rustig. "Probeer eens samen met mij te bewegen." Die verandering was zo prachtig om te zien.

In de flow zijn, optimaal presteren zonder hard te werken. Denk maar aan mensen die moeilijke situaties aankunnen zonder uitgeput te raken – ze worstelen niet; ze dansen met wat komt.

3. Gewicht aan de onderkant

"Kijk naar een boom," zei Pieter terwijl hij zijn voeten stevig plantte. "Een boom met sterke wortels buigt in de storm, maar breekt niet."

Wanneer je de natuur zijn werk laat doen, valt alles dat gewicht heeft vanzelf omlaag. Hou je de werkdruk niet meer vast, dan is het hoofd leeg en kunnen de spieren doen waar ze voor bedoeld zijn.

Je zíet dit aan iemand. Als er iemand de ruimte binnenkomt en je voelt: die persoon is stevig, geaard, een zwaargewicht. Dat gaat vaak hierover.

4. Aandacht naar buiten

Bij dreiging vernauwt onze focus vaak tot alleen het probleem. Maar Pieter laat zien hoe krachtig het is om juist dan de aandacht te verruimen naar de hele omgeving. 360 graden aandacht is 'wakker zijn'.

Je richt je op wat belangrijk is, zonder verstoord te raken door andere prikkels. Dit vermogen om volledig aanwezig te zijn zonder overweldigd te raken is goud waard in een wereld vol afleidingen.

Terug naar kinderlijke eenvoud

Vorige week bracht ik tijd door met de dochter van mijn vriendin. Zij ging zo heerlijk volledig op in haar spel - eerst een eenhoorn, dan weer een dinosaurus. Geen gêne, geen beperkend zelfbewustzijn. Puur aanwezig in het moment.

Pieter noemt dit de natuurlijke staat van kinderen tot het zevende levensjaar. Volgens hem zijn ze volledig wie ze zijn. Dat vind ik zo’n mooie gedachte. En wat zou er gebeuren als we als leiders iets van die oorspronkelijkheid konden terugvinden?

De paradox van authentiek leiderschap

De grootste les die ik van Aikido heb geleerd is deze paradox: echte kracht komt niet voort uit het proberen sterk te zijn, maar uit het durven kwetsbaar zijn. Niet uit het opbouwen van verdedigingen, maar uit het laten vallen ervan.

“Het gaat niet om het uitschakelen van tegenstanders, maar om het inschakelen van medestanders.”

Wanneer je van jouw tegenstander een medestander maakt, krijg je samen veel meer voor elkaar dan alleen.

Een uitnodiging om los te worden

Wat zou er gebeuren als je deze principes zou toepassen in jouw leiderschap? Hoe zou je anders reageren op die collega die altijd weerstand biedt? Hoe zou je dat moeilijke gesprek anders voeren?

Ik heb gezien hoe deze eenvoudige principes, wanneer je ze doorleeft, je leiderschap kunnen transformeren. Niet in één dag, maar stap voor stap, oefening na oefening.

In onze jaaropleiding bieden we, met dank aan Pieter's waardevolle bijdrage, een omgeving waarin je deze principes kunt ervaren en integreren in je dagelijkse praktijk als authentiek leider.

Ben je nieuwsgierig en wil je meer weten over onze jaaropleiding Authentiek Leiderschap? Lees hier meer of plan een vrijblijvend kennismakingsgesprek.